زیارت سخی؛ مسجد کبود (مزارشریف)
روضه مبارک حضرت علی(ع)، معروف به مسجد کبود یا روضه شریف، زیارت علی یا زیارت سخی در مزار شریف در شمال ولایت بلخ افغانستان واقع شده و یکی از مهمترین بناهای تاریخی در افغانستان و مرکز جشن عید نوروز در شمال افغانستان است.
با وجود اینکه به اعتقاد اکثر شیعیان مقبرهٔ علی بن ابیطالب(ع) در شهر نجف عراق به خاک سپرده شده، اما برخی روایات تاریخی و مشهور حکایت از آن دارند که پیکر وی بهطور پنهانی به شمال بلخ منتقل شده و در قرن ششم هجری به کشف رسیدهاست.
برخی روایات دیگر نیز مدعی هستند، آرامگاه زرتشت، در ولایت بلخ افغانستان و در شهر مزار شریف میباشد و مزار شریف را به این خاطر گفتهاند که مردم میدانستند که یک مزار شریفی در شهرشان وجود دارد که برای حفظ آن بایستی یک نام مقدس و سپنتایی به آن بدهند.
چند روایت تاریخی وجود دارد که در آنها گفته شده در زمان مبارزه ابومسلم (درگذشت:۱۳۷ق) با بنیامیه، با درخواست امام صادق (ع) و دستور ابومسلم، پیکر امام علی علیهالسلام از نجف به روستایی نزدیک بلخ جابجا شد. سپس در سال ۵۳۰ق، با خواب دیدن عدهای در این باره و با دستور سلطان سنجر (حکومت:۵۱۱ ـ ۵۵۲ق)، فرزند ملکشاه سلجوقی در آنجا بارگاهی ساخته شد.
در زمان حمله چنگیز مغول به بلخ، این بنا متروک و ویرانه شد. سال ۸۸۵ قمری، زمان حکومت سلطان حسین بایقرا (تیموری)(حکومت:۸۶۱ ـ ۹۱۱ق)، از اسناد بهجامانده از سلجوقیان در بلخ، محل قبر منسوب به علی(ع) پیدا شد و او دستور داد برای آبادانی آنجا ساختمانها و بازاری ساختند و صد خانوار از بزرگان هرات را به آنجا فرستاد و نهری از رودخانه بلخ برای این شهر پدید آورد و وقف کرد که به نهر شاهی موسوم گردید.
بنابر باور غالب شیعیان مدفن امام علی(ع) در نجف اشرف است. سید شهابالدین مرعشی نجفی (درگذشت:۱۳۶۹ش)، از مراجع تقلید شیعه، فرد مدفون در این مقبره را از سادات مشهور بلخ میدانست که نام وی و پدرش به نام امام علی(ع)و پدر آن حضرت شبیه بوده و گمان شده که این قبر متعلق به حضرت علی(ع) است.
عبدالرحمن جامی، شاعر قرن نهم قمری، دو بیتی را در وصف این بارگاه سروده است و گفته شده این شعر در بسیاری از رواقهای این بارگاه به چشم میخورد:
گویند که مرتضی علی در نجف است
در بلخ بیا ببین چه بیت الشرف است
جامی نه عَدَن گویُ، نه بین الجبلین
خورشید یکی و نور او هر طرف است