خانه کتاب افغانستان: کاربرد واژه‌های ترکی در تاریخ جهانگشای جوینی با ضمیمه ترکان فارسی‌گوی

مطالعه با تأنی این اثر می‌رساند که نویسنده، عنوان رساله را آگاهانه انتخاب نموده و مطالب آن را با توازن و فشردگی و ژرف نگری در سه فصل پی‌ریزی کرده که هر سه بخش برای صاحب‌نظران و علاقه‌مندان تاریخ تمدن و ادبیات سرزمین ما حایز اهمیت است.

در فصل اول؛ نویسنده با محور قرار دادن شخصیت مؤلف تاریخ جهانگشای جوینی؛ امپراتوری‌های پهناور و فرهنگ و تمدن عظیم ترکان را در دوره‌های مختلف آن، به گونهٔ فشرده و به تعبیر «گنجاندن بحر در کوزه» به معرفی گرفته؛ که این معلومات فشرده برای خواننده تاریخ سود بخش است.

فصل دوم به توضیح و تشریح واژه‌ها و اصطلاحات ترکی اختصاص یافته که به درازای تاریخ و به پهنای سرزمین ما در زبان فارسی و دیگر زبان‌های مروج، نه تنها به کار گرفته می‌شود؛ بلکه بسیاری این واژه‌ها جزء زبان‌های محلی مردم ما گردیده است. نویسنده با آشنایی گسترده خود با السنه و فرهنگ و تمدن اقوام گوناگون سرزمین ما، این واژه‌های ترکی الأصل مروج ومستعمل در زبان فارسی و زبان های بومی کشور را با ایزاد اشعار، حكم وضرب المثلها و با نگارش زیبا و دلنشین تشریح و تفسیر نموده که بازهم خواننده را برای دریافت گنجینه‌های تمدنی و مشترکات فرهنگی و زبانی مردمان این سرزمین یاری می‌رساند.

در فصل سوم نویسنده؛ بازهم با ایجاز و فشردگی خاص، نقش ترکان را در ادوار مختلف با گروه‌ها و طوایف متعدد و متنوع‌شان در ایجاد و گسترش تمدن و فرهنگ اسلام به طور مستند و بر پایۀ شواهد و مدارک به تصویر کشیده که مطالعهٔ آن ذهن هر خواننده با ذوق را بیشتر غنامند می‌سازد. در ادامه این تحقیق، نویسنده با حس پویا و کنجکاوی، هرجا که فرصت یافته به معرفی چهره‌های علمی و فرهنگی و شرح و توضیح واژه‌ها و عبارات و اصطلاحات مبهم و معقد پرداخته است. همچنان نویسنده به عنوان حسن الختام تحقیق علمی خود، کوکبه‌یی از علما، حكما و شاعران ترک فارسی‌گوی را که در آسمان دولت و حکمت و شعر و ادب بسان ستارگان درخشان شناخته می‌شوند به معرفی گرفته، زندگی و آثار و اشعار آنان را غرض استفاده بیشتر خوانندگان عرضه نموده است.

معرفی مختصر مولف: عبدالحمید عاطف

عبدالحمید عاطف فرزند مرحوم آخندملاعبدالرسول خان در سال ۱۳۲۲ خورشیدی در قریه شاداب و سرسبز شهران خاش ولایت بدخشان، در یک خانواده علمی چشم به جهان گشوده، تعلیمات ابتدایی را در ليسه «معروف خاش»، متوسطه را در لیسه ابن سینا و ثانوی را در دارالمعلمین کابل فرا گرفت و دورهٔ لیسانس و ماستری (کارشناسی ارشد) را در دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه کابل در سال ۱۳۸۹ خورشیدی به پایان آورد و پانزده سال (۱۳۳۹ – ۱۳۵۳) در لیسه‌های (معروف خاش، بهارستان، «احمدُر» راغ، مدیر لیسه نسوان مخفی، مدیر دارالمعلمین فیض آباد) معارف بدخشان ایفای وظیفه نموده است.